Warszataty Profesorskie w UO UKSW

Wolność religijna a teologia i praktyka Islamu w Europie i na świecie

Uniwersytet Otwarty UKSW zorganizował warsztaty profesorskie zatytułowane „Wolność religijna a teologia i praktyka Islamu w Europie i na świecie” Spotkanie w Auditorium Maximum w kampusie UKSW przy ul. Wóycickiego w Warszawie otworzył Prorektor UKSW ds. nauki i współpracy międzynarodowej ks. prof. Ryszard Sadowski, który w imieniu rektora ks. prof. Ryszarda Czekalskiego powitał zebranych uczestników debaty życząc owocnej wymiany doświadczeń dotyczących różnych obszarów zagadnień związanych z wolnością religijną w dynamicznie zmieniającej się rzeczywistości. W sposób szczególny ksiądz rektor powitał znanego ze swej działalności na rzecz dialogu międzyreligijnego we Francji i na świecie ks. bpa Michela Dubosta.

Na początku spotkania zorganizowanego w formie okrągłego stołu dr Kazimierz Szałata przedstawił wszystkich jej uczestników, w tym honorowego gościa z Francji, który studiował w Paryskim Instytucie Nauk Politycznych, w Instytucie Katolickim oraz w Instytucie Wyższych Studiów Obrony Narodowej. To wszechstronne wykształcenie wsparte zaangażowaniem kapłańskim realizowanym w zgromadzeniu ojców eudystów wykorzystał w wieloraki sposób jako duszpasterz młodzieży, proboszcz jednej z bardziej znanych parafii paryskich st. Jacques du Haut Pas, biskup armii francuskiej, ordynariusz diecezji Evry, administrator apostolski w Lionie i w Cajenne w Gujanie. Od lat aktywny w mediach katolickich, autor wielu publikacji, w tym cenionej Encyklopedii Katolickiej THEO. Szczególnie zaangażowany w dialog międzyreligijny we Francji, jak i w kościele powszechnym. Bp. Dubost współpracował między innymi z kard. Józefem Glempem w Papieskiej Radzie "Justice et Pax".

Dr Kazimierz Szałata zauważył, że ks. Biskup od lat związany jest z Polską a szczególnie z naszą Uczelnią. Już w latach siedemdziesiątych zaprosił grupę studentów ATK na pielgrzymkę młodzieży na Mont Saint Michel. Jako pierwszy zorganizował udział przedstawicieli wojska polskiego w dorocznych międzynarodowych pielgrzymkach wojskowych do Lourdes. W ramach Uniwersytetu Otwartego UKSW wspólnie przygotowywaliśmy liderów grup francuskojęzycznych uczestniczących w światowych dniach młodzieży, razem podróżowaliśmy do Szkoły Katedralnej UO UKSW w Łucku na Ukrainie.

W pierwszej turze każdy z uczestników przedstawił swoje doświadczenia i badania dotyczące problemu wolności religijnej.

Ks. prof. Jarosław Różański OMI jako misjonarz i doświadczony afrykanista opisał zasadnicze problemy związane z wolnością religijną w poszczególnych częściach Czarnego Lądu, na którym obserwujemy wzmożony rozwój Islamu.

dr Wieńczysław Daniel Czerniewski z Centrum Badań Wolności Religijnej UKSW zajmujący się badaniami wolności religijnej na Wschodzie przedstawił aktualną sytuację w zróżnicowanym kulturowo i religijnie Kazachstanie.

ks. prof. Józef Grzywaczewski z UKSW, wieloletni rektor Seminarium Polskiego w Paryżu specjalizujący się w teologii dogmatycznej i patrystyce przedstawił swoje badania na temat historii obecności Islamu w Europie.

Dr Kazimierz Szałata kierownik Uniwersytetu Otwartego UKSW i prezydent Międzynarodowej Unii Follereau przedstawił swoje doświadczenia współpracy z wyznawcami różnych religii bezpośrednio i pośrednio związanymi z ruchem Follereau w Afryce, Europie i Azji wskazując na różne i zmieniające się w czasie oblicze Islamu.

Ks. bp Michel Dubost dzieląc się swoimi doświadczeniami w budowaniu dialogu i przestrzeni wolności religijnej w różnych wielokulturowych społecznościach zwrócił uwagę na to, iż wolność religijna ma nie tylko wymiar indywidualny pozwalający każdemu myśleć tak, jak chce, ale ma wymiar szerszy, społeczny pozwalający grupom ludzi łączyć się i wspólnie wyznawać wiarę. Trudności, jakie pojawiają się dziś na przykład we Francji są związane z zatrzymaniem procesu integracji wyznawców Islamu i radykalizacją niektórych grup. Jak powiedział francuski hierarcha, kiedyś gdy odwiedzałem rodzinę Muzułmanów w Paryżu zawsze widziałem włączony program telewizji francuskiej. Dziś wraz z rozwojem środków komunikacji w rodzinach emigrantów mieszkających w Paryżu ogląda się chętniej prognozę pogody w Algierze. To sprawia, że ci ludzie umacniają się kulturowo i mentalnie w swoich nie zawsze przystających do standardów europejskich przyzwyczajeniach i przekonaniach.

Podsumowując niezwykle bogatą w treść debatę prowadzący spotkanie przedstawił kilka wniosków wynikających z wymiany doświadczeń poszczególnych uczestników. Wraz z rozwojem cywilizacyjnym, postępującą globalizacją społeczeństwa nasze stają się coraz bardziej wielokulturowe i wielowyznaniowe. Obecność Islamu w Europie nie jest nowym zjawiskiem, ale obecna jego ekspansja domaga się od nas głębokiej refleksji nad naszą tożsamością religijną nawet swoistego rodzaju radykalizacją postaw religijnych i gotowością do dialogu we wzajemnym poszanowaniu.

Drugi wniosek dotyczy samego Islamu, który nie jest jednorodny, ma wielorakie oblicza, stąd różne są doświadczenia związane ze współistnieniem jego wyznawców w różnych wielokulturowych i wieloreligijnych społecznościach w Azji, Europie na Bliskim Wschodzie czy w Afryce.

Ponieważ „z definicji” nie można interpretować Koranu, nie jest możliwa teologia Islamu. To sprawia, że w imię unikania interpretacji,nie jest możliwy wspólny namysł nad prawdami wiary, każdy mówi, iż stosuje Koran wedle jego litery, choć widzimy jak różnorodne rodzi to postawy.

I ostatni wniosek dotyczący warunków budowania dialogu. Nie może się on odbywać na poziomie indywidualnym, ale bardzo ważną rolę odgrywa w tym dialogu rodzina i praktykowane w niej wartości. Zwykle dialog rozumiany był jako dialog między mężczyznami. Trzeba włączyć w budowane relacje całe rodziny, kobiety i dzieci. Wolność religijna dotyczy jednostki, ale też jej prawa to wspólnotowego praktykowania wyznawanej wiary.

Na zakończenie uczestnicy spotkania wskazali na potrzebę kontynuowania podobnych spotkań, które są doskonałą okazją do wymiany doświadczeń z poziomu badań naukowych i osobistych doświadczeń.