Dziedzictwo Leona Wielkiego i Leona XIII w kontekście nowego pontyfikatu

We wtorek 28 maja 2025 roku odbyła się kolejna sesja w Płońskiej Akademii ABC Chrześcijaństwa Uniwersytetu Otwartego UKSW. Tym razem wykład zatytułowany: "Dziedzictwo Leona Wielkiego i Leona XIII w kontekście nowego pontyfikatu wygłosił ks. prof. Józef Grzywaczewski. Jak powiedział Ksiądz Profesor imię papieża ma zawsze znaczenie symboliczne. Można założyć, że obecny papież odwołuje się szczególnie do Leona Wielkiego (440-461) oraz do Leona XIII (1878-1903).

Leon I żył w okresie kontrowersji chrystologicznych, dyskutowano nad dwoma naturami w Chrystusie (boska i ludzka). Potępił on błędy Eutychesa, który w Konstantynopolu wygłaszał niewłaściwe i bardzo uproszczone poglądy. Miał on poparcie na dworze cesarskim. Napisał w tej sprawie słynny List do Flawiana, patriarchy Konstantynopola. List odrzucono na synodzie w Efezie (449), potem jednak przyjęto go na Soborze w Konstantynopolu (451). Tam okazał się autorytet papieża Leona w sprawach dogmatycznych. Jego określenie (dwie natury w jednej osobie) obowiązuje do dziś, ale na wschodzie (w Syrii, Libanie, Egipcie) budziła ona kontrowersje.

Leon był dobrym administratorem i do pewnego stopnia dyplomatą. Uratował Rzym od napaści ze strony Attyli, wodza Hunów, w roku 452. Cesarstwo rzymskie na zachodzie szło w kierunku upadku. Upadło definitywnie w 476 roku. Był on papieżem okresu schyłkowego. Obecnie jest także kryzys na zachodzie. Czy Leon XIV bierze to pod uwagę?

Leon XIII sprawował swą funkcję w czasach stabilnych w Europie. Upadek jej nie groził, ale były problemy społeczne. W roku 1848 ogłoszono Manifest komunistyczny. Kapitaliści krzywdzili robotników. Tworzyła się działalność oddolna w celu obrony, ale była ona prowadzona w duchu ateistycznym. Propozycje Kościoła przedstawił Leon XIII w enc. Rerum novarum (1891). Szkoda, że ukazała się na trochę za późno, ale mimo to miała znaczenie.. Popierał przemysł i własność prywatną, ale domagał się regulacji prawnych w kwestiach zatrudnienia. Zachęcał do zakładania stowarzyszeń katolickich. Popierał działalność misyjną. Ubolewał nad upadkiem Państwa Kościelnego, ale nie starał się go odzyskać za wszelką cenę. Podtrzymywał na duchu Irlandczyków, ale wprost nie upomniał Anglii. Papież podtrzymywał na duchu Unitów podlaskich, ale Rosji wprost nie upomniał. Dostrzegał rzeczywistość, ale był realistą. Był przeciwnikiem rewolucji. Dużą wagę przywiązywał do kultu maryjnego. Wydał kilka encyklik o różańcu. Cenił teologię tomistyczną, popierał nowoczesne studia biblijne. Przeszedł do historii jako dobry zarządca Kościoła. Zapewne tę cechę bierze Leon XIV pod uwagę.